以基层党建引领推动乡村振兴
| ||
|

Iga Alugaritm agaman n? Alugaritm anipiri (s tanglizt : Natural logarithm) yat ts?nt bahra ittyusann ? tusnakt. Ar tsnfal tas?nt ad afaris s tmrnit zun d tis?nin ilugaritmiyn ya?nin. Ar tt nttara s mk ad : .
Ar nttini is iga alugaritm agaman s uzadur n acku . Iga alugaritm agaman tamnzut n ts?nt : ? uzilal .
Alugaritm ad dars yan yism ya?n ad t igan d "anipiri". Ism ad ikka d John Napir, yan umusnak askatlandi, amskar amzwaru n tflwit talugaritmiyt (tmzaray f talli nssn).
Tettyawskar tazmilt n ulugaritm z? dar Grégoire de Saint-Vincent d Alphonse Antonio de Sarasa ? usgg?as n 1649... (?r uggar...)

Islgan n umussu n Is?aq Nyu?un ar skarn azday ingr afud da ismussun tazzit d umussu nns.
Aslgn amzwaru
Ar ittini uslgn amzwaru n Nyutun mas ig yat tazzit t-bidd ur attmussu n? ar tmussu s yat tazzla timzgit g yan umnid, ira t?ama tazzit ad t?ama tbidd n? ra-t?ama tssuda s yat tazzla timzgit mqqar ar fllas ittagz wafud. Aslgn ad i-tt-uyssan s wassa? n Aslgn n Tussimt.
Rad tt nara s ?mk-ad:
Aslgn n Tussimt iwfat g tizwiri mass Galilyu Galili yara-t s t?arast nna s t-nssn, macc ?ir i wmussu afraran f wakal, g yan uzmz ya?ni mass Runi Dikart issm?ur aslgn ad.
Dat Galili tlla yat tswingmt mas akk imussutn ifrarann darsn timntal tusridin. Macc Galili i??dar a-ysan sg irimn-ns mas tazzit ittmussun, ra-t?ama ar tmussu mqqar yan afud ar iswwuri bac a tbidd.
Aslgn wiss sin
Aslgn wiss sin n Nyutun iga yan uslgn yakkan yan uglam asmktan n maf-i?dar yan wafud at iskr i wmussu n yat tazzit. ar ittini mas asnfl n tasmkta n umussu g uzmz n yat tazzit inict g umnad d tasmkta i tazduzt (mass) d tazzla-ns. tasmkta n umussu tga zund tazzla, gan imawayn, darsn ssin tasmkta d amnid.
Afud i-tt-ssur?en f yat tazzit i?dar ayssnfl tasmkta n umussu ns, n? amnad ns ne i?dar atn issnfl ssin. Aslgn wiss sin n Nyutun iga yan uslgn akk istawhmman g Tasngama.
Yat tazzit ilan yat tazduzt timzgit , ras nara :
ne? n?dar at nara s t?arast ya?nin :
?id ar nmmal :
- : Afud
- : Tazduzt
- : Tazzazt
Ma? d gan imawayn.
Ig yat tazzit dars afud agnsan,ar ittazzaz s mklli a? ttini tagda n uslgn ad wiss ssin n Nyutun. sg tasga ya?nin ig tazzit ur attazzaz, ur ra-gis ili yan afud agnsan.
Aslgn wiss kra?

Aslgn wiss kra? n Nyutun ar ittini mas ig darn? snat tazziwin, yat ar i??i?i? f wayya?, n?dar a nini mas yan ar iss?ruy afud f wayya? s tmkta inicten d imnaden isniln. Aslgn wiss kra? ittuyssan s wassa? n Aslgn n tigawt d trarit. Aslgn ad istawhmma bahra g ti?ri n amyas agellal.
Amawal
- Aglam = description
- Amaway = vector
- Agnsan = interior
- Tazzit = body
- Timzgit = constant
- Timntal = causes
- Tusridin = direct
- Irimn = experiences
- Afraran = horizental
- Asmktan = quantitative
- Asnfl = change
- Amussu = momentum
- Inict = equal
- Amnad = direction
- Ssur?n = applied
- Tagda = equation
- I??i?i? = act
- Isniln = opposite
- Tigawt = action
- Agellal = static

Jubitir n? Jupitir n? Adanbala iga yan umtiwg lli kullu imqqurn ? unagraw anafuk, s ubddur imqqurn s 2,5 f imtiwgn ann i?aman munn, macc ar itt?ama iga ?ar yan zz? if? ? ubddur n tfukt.
Amtiwg n Udanbala iga amtiwg lli bahra immrwasn d tfukt ? tn?a nns. waxxa tx??a tuqqna ns n uhidrujin a ttim?ur s 75 n tkklit f ma ttga ?ilad afad ad ig itri, d ix??a a yim?ut ?ar s 13 n tkklit i ujdr n udyutiryum afad ad ig aguzzal admman.

Tamassant tga kullu madakkan iswingimns lanin atig f mayssn ufgan, d ma ilkm s ixfn ? tusna n madas issuteln. z talatinit (scientia, ? connaissance ?). Ilint graygat ti?ulin n tamassant, tarakal (géographie), tamsasfart ( Medecin), tusnakt (Matematique), takrura (chimie).. graygat tayult t?li s yan wanaw n tamassant tsmun tiwuriwin nes, d iswingimn iqbura nes, d ma fllasn ibnan , d mad kfan. Gint ti?arasin timassanit, atig n tamassanit may skarn ? tuwuriwin ad kullu mammu ntini timassanin.

Tafukt tga-tt titrit n unegraw afukan. ? ussurtey asnallun, tga tafukt z? yitran ganin ? wanaw axmuc awra? ilan ? ubeddur attayen n 1,989 1 ×?1030 kg, tettusile? s uhidrujin (75 % n ubeddur d 92 % n uble?) d uhilyum (25 % n ubeddur d 8 % uble?). Tamu tafukt ? umahellaw igan s isem abrid n walim taggug i tu??umt n umahellaw s wattayen n 8 kpc (~26 100 a.l.), agensu n yi?il n U?yun. Ar tessutul tafukt i tu??umt n umahellaw ? 225 ar 250 n imelyunen n iseggasen (aseggas n umahellaw). Ar as-ittenne? wakal (s temmri n 30 km/s), sa n imtiwgen ya?en, semmus n imtiwgen ixmucen s usidres, mennaw n iknemtiwgen d imsazagen d yat tassfift n uge?rur. Ar tettgensas tafukt i wa?u-nnes attayen n 99,854 % n ubeddur n unegraw afukan, ar ittgensas Jupiter uggar n sin ifkra?en n uyenna d-yaguren.
Tafukt, dar s assa?n ya?n zund "i?ij - tafuyt", nttat ad igan itri illan ? tu??umt n unagraw anafuk, d iga ubddur ns kra n 99,86% zz? amsmun n ubddur n unagraw anafuk.
Asamu
- Awum aknunnay: 1,39 agndid akilumitr.
- Abddur: 1,99 × 103? akilugram.
- Astum n wammas n umahllaw: 26 038 asggwas n tifawt.
- Azmz n wanna?: 25 n wass.
- Azmz n u?bu amahllawan: 225 agndid n usggwas.
- A??ug n tsna: 274 M/S2.
- Tir?i n tsna: 5 505 wC.

Galilyu Galili iga yan amussnagamaw (physicien), d amussnayyur (astronome), ilul g tmazirt n ?alyan. Galili iga yan seg wida ygan llsas i tasengama tatrart (physique moderne). isiggel Galili d Kepler, irfed-iten Nyutun i wsiggel ns. Galili isnulfa-d s wacu issaked aggur, isken-d tiderra (ccwami) illan ?ef i?ij. D Galili I d-yufan isafen illan ?ef aggur d igensawen (satellites) imeqqranen n Jupiter d udmawen n Venus.

Tga Takrura n? Takimit yan yi?li n tussna innezgemn s iferdisen ikimiyen d wuddisen, d manik s ar swuruyen gratsen. Tga-tt tezrawt (study) n tangiwin (ti?awsiwin) nna iskaren ddat-nne? d kullu m'ad ane?-issuteln ? uma?al-ad.

Akal iga wis kRa? itran lli itfarn i ungraw anafuk. d yan ? willi tsutulnin i itri n Tafukt lli illan ? tu??umt n ugraw ad. Ar as itsutul agg?d nttat yan wayyur.
Amtiwg nn? a? akkw tggut tuqqna gr tam imtiwgn illan ? unagraw anafuk.
Amzruy
Illa wakal z uggar n 4,467 milyar n usgg?as. z lli?d iffu? imik n w-akku z tafuk yitti z giz. ? umzwaru rad yi?mi? ifrkki n uflla. rad tit tfr yat tusut ya?n lli? ras ttid lkmn indkkik ya?n d isufa lli rad isnfl udm nns. akk? mayad ittuyskar v ifDn n igndad n isgg?as d tusutin urganin yat..
Akal ? tudert n ufgan amazi?
Dar imazi?n Akal af atma? yan ntt d tarwans. akal lli kkrzn d wakal,lli ? zd?n d lli? drn. Ig wakal dar imazi? yat lli f akk? ma?n ? umzruy nnsn. d irumiyn, ifniqicn, aεrabn , ifransawiyn...
Asamu
- Awum aknunnay: 12 756 akilumitr
- Abddur: 6 × 102? akilugram
- Astum f tfukt: 150 agndid akilumitr
- Azmz n wanna?: 23 n tsragt d 56 n tusdidt
- Azmz n u?bu anafuk: 1 usgg?as
- A??ug n tsna: 9,8 M/S2
- Tir?i n tsna: 15 wC
Tasna
Ma ilkkmn gr 70% d 71% zz? tasna n wakal tga aman n igarawn d illan, d 30% i?aman ka d igan akal, ar tb??u tsna tab??anit n wakal s kigan n igmma?n iqqu?n, n?d tifilin titaktunin, ar ttmattayn t ? tsna mnnaw igndid n isggwasn.
Akuttr aguman (Axial tilt)
Ikuttr wakal zz? aguman nns s ma ilkkmn ar 23,4 n tskwfal, ma imssrn ? isnfaln ism?uyn ? unzwi ? tsna n umtiwg.
Igr am?na?isan
Ar iddnkay igr am?na?isan n wakal ? ungns n tmna?t taxatart ittufsan n b??a n umtiwg d ar ilkkm ar b??a afad ad issuncg alssi am?na?isan, d ulssi am?na?isan iga yan ufrag issutln i wakal d ar t i???u zz? a?n?? n tfukt.
Timassanin smunet graygat tamassan ituyssan: zund Tamassant n-itran , Tidurssent ,Takrura ,Tasengama, Tanzeggant, Ame??ul, Tusnakt, Timassanin tigmawiyin d Tamassant n wakal, tamassant tga graygat tawuri d yuckan tigira n icnubbcn n ufgan, d iswingimns, tirawsiwinad ur abnunt f din ula iswingimn litn rwasnin.
Timassanin tinamunin · Timassanin n tudert · Timassanin n iwwurgan· Timassanin tisengamin · Timassanin tinl?anin · Timassanin tigjdanin · Timassanin tisnsitin · Timassanin n ugama · Timassanin tinfganin
- Tram ad tdrum? ?rat ilugnn, ti?furm aylli illan ? tsniwin n Tiwisi. Ur d iqqan uzmmem, macc ittuw??a sis
- Awsat ? tirra n imnnitn n Wikipidya s tutlayt Tacl?yit af ad yim?ur uggar.
- I? ts?awsat s twisi ? tirra n imnnitn, t??a?t ad nn tagg?t ? Tasna n Tiwisi.